มัสยิดบ้านบน หรือมัสยิดอุสาสนอิสลาม มัสยิดเก่าแก่ของเมืองสงขลา สร้างขึ้นในเวลาไล่เลี่ยกับการสร้างเมือง มีปี พ.ศ.ระบุไว้ที่ประตูรั้วทางเข้ามัสยิดว่า พ.ศ. 2390 นั่นหมายความว่ามัสยิดนี้ สร้างขึ้นเมื่อ 5 ปีหลังการพระราชทานเสาหลักเมืองของ ร.3 (พ.ศ. 2385) มีหลักฐาน ร.5 พระราชทานพระราชทรัพย์เพื่อบูรณะปฏิสังขรณ์และประดับตกแต่ง เมื่อครั้งเสด็จประพาสเกาะชวา และได้แวะที่เมืองสงขลา ร.6 พระราชทานโคมไพสีเขียวแก่มัสยิด เช่นเดียวกับที่พระราชทานแก่มัสยิดสำคัญๆในกรุงเทพมหานคร ซึ่งโคมไฟนี้เป็นเครื่องสังเค็ดในงานพระเมรูของ ร.5 มัสยิดแห่งนี้ อดีตเคยเป็นมัสยิดกลางประจำจังหวัดสงขลา เป็นศูนย์รวมความศรัทธาของพี่น้องชาวมุสลิมสงขลา ก่อนที่มัสยิดกลางแห่งใหม่จะถูกสร้างขึ้น ณ.ริมถนนลพบุรีราเมศวร์ ตำบลคลองแห ปัจจุบันเป็นมัสยิดของชุมชน แต่มีผู้คนต่างถิ่นแวะมาละหมาดและมาเยี่ยมเยียนทุกวัน
มัสยิดแห่งนี้ มีรูปแบบทางสถาปัตยกรรมแตกต่างจากมัสยิดทั่วไป คือเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนทรงไทยคล้ายอุโบสถวัด หออาซานเดิมมีลักษณะคล้ายหอระฆัง ก่อนที่จะมีการต่อเติมและเพิ่มโดมในภายหลัง เชื่อกันว่า ช่างที่สร้างอาคารมัสยิดและหออาซาน เป็นช่างชุดเดียวกับที่สร้างวิหารวัดมัชฌิมาวาส พระอารามหลวง ที่อยู่ไม่ไกลจากกัน แม้จะเป็นมัสยิดทรงไทยแต่ก็ไม่มีสิ่งใดที่ขัดต่อหลักการของอิสลาม ประตูทางเข้าเดิมก่อนการบูรณะครั้งใหญ่ เป็นประตูโค้งยอดแหลม เป็นศิลปะอิสลาม ที่ผสมผสานอยู่ในอาคารแบบไทย แต่ถูกแก้ไขเป็นประตูโค้งธรรมดาเมื่อมีการบูรณะครั้งใหญ่ที่ผ่านมา เป็นที่น่าเสียดายอย่างยิ่ง ปัจจุบันเหลือแคประตูเดียวที่มีลักษณะดังกล่าว คือประตูทางเข้าหออะซาน ที่อยู้ด้านทิศตะวันตกของอาคารมัสยิด
มัสยิดบ้านบนตั้งอยู่บนถนนพัทลุง ในย่านเมืองเก่าสงขลา สามารถเดินได้จากบ้านในนคร อยู่ห่างกันเพียงแค่ 500 เมตร ที่ด้านหน้าของมัสยิดมีร้านอาหารหลายร้านที่ฮาลาล และเป็นพื้นที่ที่มีความคึกคักแห่งหนึ่งของสงขลาในยามค่ำคืน
แผนที่มัสยิดบ้านบน
